Temmuz - Ağustos 2011
Yunan adaları arasında yapılacak bir tekne turunun, tekne ister bir gulet olsun, isterse 5 yıldızlı "cruise" gemisi, gezilerin en romantiği olduğuna garanti verebilirim. Siz zaten bir romantikseniz sorun yok. Yaptığınız her yolculuğu "romantik" diye yorumlayabilirsiniz. Fakat ortalama bir bakış açısına sahipseniz garanti kapsamındasınız demektir. Garanti dışı olanları saymıyorum.
"Yunan adalarına gidelim" deyince, hemen herkes "sende mi?" diyerek, yüzüme acayip acayip baktı. Gerçekten acayip bir şey mi söylemiştim? Adalara gidecek, Rum müziği dinleyecek, karşı kıyı insanlarıyla kardeşlik sohbetleri yapacaktım, BEN! Belki sirtaki oynar, tabak da kırardım, BEN! Bir zamanlar Rumca işitmeye tahammülü olmayan BEN, Rumca "efharisto" diyecektim. Eh, ne yapayım, twalumba demiştim, efharisto da derim!
Burada rahmetli, pardon daha ölmemişti, dokuzuncu imdadıma yetişti. "Dün dündür..." dedim, olayı açıkladım. Basitçe, Yunan adalarına gitmek istiyordum. Bu sıradan bir ada gezisi olmayacaktı. Programda Midilli ve Girit de vardı. Alexandre Von Humboldt gemisiyle Midilli, Mikonos, Santorini, Rodos, Girit ve Atina... Özellikle Girit'i görmek düşüncesi beni çok heyecanlandırmıştı. Gemimizin adı da pek havalıydı vs vs. Bir çok geçerli sebebim olduğu gözüküyor.
MİDİLLİ
(LESBOS, LESVOS, LEZVOS, MYTILINI, EMERALD ISLAND)
1 ağustos 2011
Saat 11:30'da, Yunanistan'ın üçüncü büyük adası Midilli'ye, Sappho'nun memleketi Lesbos'a geldik. Burada doğan, Sappho ve başka bir sürü Yunan şair yanında, bizden de Cemal Paşa ve Barbaros kardeşler var. Sappho dünyaya malum, bizimkiler de bize malum. Bu arada "Barbarossa" lakabında önceliğin Oruç reis'e ait olduğunu öğrendim. Bir de "yaşama hakkın mücadelen kadardır" lafının...
Burası adaya adını veren Mytilene. Liman girişinde gördüğümüz genel manzara ve hakim renkler daha çok Foça, Cunda gibi kuzey Ege kasabalarındakine benziyor. Gemimizin yanaştığı iskele şehrin hemen yanıbaşında. İskelenin bir yanında bir ortaçağ kalesi, diğer yanında eski liman ve arkasında şehir merkezi var. 200 kadar yürüyünce limanı kuşatan kordon boyuna çıkmak mümkün. Akşam 19:30'a kadar buradayız.
Geminin düzenlediği tur Molivos, Petra ve Sykamia plajını içeriyordu. Zaten tüm adalarda günlük turları benzer şekilde düzenlemişler. Gemiler limanlarda fazla uzun kalmadığı için; programda daima bir tarihi kasaba, manastır ziyareti ve akabinde plaj sefası var. Midilli adasında da ancak 6 saat kadar kalacağız. Tümünü görmek imkansız. Plaja gitmek de cazip değil. Sonuçta, genel tura katılmak yerine otomobil kiralamayı tercih ettik. Turlar adam başı 50-60 Eu. Ufak bir arabanın kirası ise günlük 60 Eu, benzini de katarsak yaklaşık 85 Eu. Yani iki kişiyseniz bu hesap daha avantajlı. Biz 4 kişiyiz, ilk arabamız Nissan Micra.
Kafamda program yaparken önce görülecek yerleri alt alta yazdım: Sigri fosil ormanı, Eressos (Sappho'nun mekanı), Methimna (Molivos), aynı bölgede balıkçı köyü Sykamia, Molivos'un doğusunda Petra (Sappho'nun okulunu açtığı yer), vakit kalırsa Uzo fabrikaları için Plomari... Harita üzerinde hepsi mümkün! Ama araba harita üzerinde gitmiyor. Arabayı kiraladığımız yerde mesafeleri ve yol durumunu öğrenince biraz hayal kırıklığına uğradım. Acentadaki görevli kadın; Molivos 65 km, fakat birbuçuk saat çeker dedi. Gemiden inmemiz gecikmişti. Bu durumda Plomari, Uzo müzesi ve Eressos'u sildim. Müze gezmek yerine Uzo içerim dedim. Sigri'ye kıyamadım. Biraz daha dursun. Sonuç olarak Methimna'yı tek geçtik ve yola çıktık.
Yol gayet güzeldi ve her taraf zeytin ağaçlarıyla kaplıydı. Gemide ada hakkında bilgi veren rehber "git git her yer zeytin, başka bir şeyleri yok zavallıların" demişti!" Önce dalga mı geçiyor, ciddi mi söylüyor anlamadık. Gördük ki her yer gerçekten zeytin ağacı dolu, ama sadece zeytin var demek yanlış olur. Çınar, meşe, kestane ağaçları, çamlıklar adanın her tarafını kaplıyor. Uzo'sunun ünü de suyunun güzelliğinden dolayı. Daha ne olsun? Osmanlılar zamanında buraya boşuna "imparatorluğun bahçesi" denmemiş ya! Gene de zeytinin hakkını vermek lazım. Yılda elli bin ton zeytinyağı üretiyorlarmış. Bizim üretimimizi merak ettim; 2000-2005 ortalaması 120 bin tonmuş! Üreticiler ağaç sayısına göre hükümetten destek alıyorlar. Ağaç sayımı uçaktan yapıldığı için zeytinciler, boşlukları plastikağaçlarla doldurarak sayıları yüksek gösteriyorlarmış. Komşunun iflasının tek sebebi bu olmasa gerek. Anladığım diğer bir şey de Midilli bize ne kadar komşuysa, Yunanistan'a da o kadar komşu. Pek öyle anakarayla ilgileri yok. Nüfusları az, kaynakları bol. Bizi düşman bellemekten vazgeçseler, plastik ağaç numaralarına bile gerek kalmaz. Turizm diğer adaların biraz gerisinde kalmış ama potansiyeli fazla. Sadece Türkiye'den gelenler bile yeter. Şİmdiden Ayvalık'la arasında sıkı bir motor trafiği kurulmuş. Jale Tur bunlardan biri. O Jale bizim Jale değil tabii ki! Bir Ayvalık tatilinde tekneye atlayıp adaya geçmek için bir sürü sebep var. Örneğin Yunda (bizim Cunda) vaktiyle Midilli Sancağı'na bağlıymış. Ne yapayım tarihi, Osmanlıyı derseniz, Ata da Midilli rakısı içermiş! Sonra, "suyun öte yanı" vaziyetleri filan, daha ne olsun? Dahası şu ki; adanın "kötü kız" potansiyeli de bizim "kötüsever" milletimize cazip gelebilir. malum burası "Lesbos", iyi kızlar cennete giderken, kötü kızların gittiği yer!
Molivos yolunda önce Yera körfezinin kıyısından geçtik. Ardından bir iki ufak köy, kaplıcalar, Kalonya körfezinin tepesi, tuz gölü, Kaloni kasabası, bir iki manastır derken dağlar başladı. Döne döne çıktık, indik ve deniz gözüktü. Geçtiğimiz yolun kenarlarında sık sık, önlerine çiçekler bırakılmış minyatür şapeller gördük (Şapel isminden pek emin olamadım, rehberin yalancısıyım). Sorduğumuzda bunların yolda kaza geçirmiş kimselerin yakınları tarafından,
kayıplarının anısına yapıldıklarını öğrendik. Tahmin etmiş, fakat bu kadar çok kaza olabileceğine ihtimal vermemiştik. Dağların bitiminde yol ikiye ayrıldı. Soldaki Anaxos üzerinden Sigri'ye giden yola sırtımızı dönüp sağa saptık.Karşımızda Petra.
Daha Petra'yı görmeden, köyün ortasında bir kaya ve kayanın tepesindeki kiliseyi gördük. Kaya önemli, çünkü Petra kelimesi Yunanca kaya anlamına geliyor. Kasaba adını bu kayadan almış. Adalılar kayaya bir masal uyduramayınca, bari kiliseye uyduralım demişler. Malum, komşuda efsane bol! Gemisinde bir Meryem ana ikonu taşıyan bir kaptan, yolda bu ikonu kaybetmiş. Bu sulardan geçerken kayanın tepesinde bir ışık görmüş. Gitmiş bakmış ki; ikona orada duruyor. Bu mucizenin anısına oraya bir kilise inşa edilmiş. Yıl 1740 filan. Yani oldukça yeni. Bu hikaye bana eşeğini önce kaybedip sonra bulduğuna sevinen garibi hatırlattı. Neyse, sonuçta kayanın kendisi kiliseden de hikayesinden de daha havalıydı. Dönüşte uğrarız deyip pas geçtik. Tahmin edeceğiniz gibi, dönüşte uğramadık. 114 basamağı tırmanacak vaktimiz yoktu. Yukarıdaki resimde ne görülüyorsa biz de onu gördük.
Beş dakika kadar sonra asıl hedefimiz Mithimna'ya (Molivos) geldik. Burası ortaçağda nasılsa, aynen öyle kalmış bir ortaçağ kasabası. Uzaktan panoraması çok muhteşem. Tepesinde eski bir kale, eteklerinde çok güzel plajlar ve kafeler var. zaten bu kafeler yüzünden başka yere gidemedik. iyi mi yoksa kötü mü oldu bilmiyorum, ama deniz kıyısında oturup pina colada içerken çok mutluyduk (başka bir şey içmiş olabiliriz, hatırlamadığım için bunu yazdım. İsmi çok havalı!). Önce kaleye çıkıp Edremit körfezini bu sefer de alt tarafından, yani güneyinden seyrettik... Adatepe'deki Zeus altarından bakarken "şurası da Midilli" dediğimiz yerdeydik! Kaleden aşağıya taş döşeli dar bir yoldan, Osmanlı çeşmeleri, taş evler, sardunyalar arasından dolana dolana indik. Sahildeki kafelerden birinde oturup soğuk birşeyler içmek için sabırsızlanıyorduk. En güzel müziğin geldiği kapıdan "Congas" kafeye girdik. Çok iyi bir tercih yapmışız. Tüm adalar içinde ayağımızı suya soktuğumuz tek yer burası oldu. Açık söylemek gerekirse bunu da sadece Jale yaptı.
Keyif anları bitmeden zamanımız bitti. Vapur gezilerinin en kötü tarafı belli bir saatte gemiye dönmek zorunda olmak. Bu durumda ne Petra'ya girebilirdik, ne de Sigri'ye gidebilirdik. Petra neyse ama Sigri'ye gidemediğime üzüldüm. Fosilleşmiş sekoya ağaçlarını göremeyecektim. Kendimi "20 milyon yıl beni beklemiş, biraz daha beklesin, tekrar gelirim" diye avuttum. Ayvalık'tan bir tekneye biner, 3-4 gün kalır, doyasıya gezerim dedim. Sigri ayırımını geçip Mitilini yoluna saptım.
Mitilini MÖ onuncu yüzyılda kurulmuş. Antik Yunan devrinden sonra çeşitli istilalar ve ardından Bizans ve mutlu Ceneviz dönemi geliyor. Özetle;
...while retaining Byzantine traditions (bu dönem Cenevizlilere denk düşüyor), the island enjoyed a second period of peace and prosperity at that time, before succumbing to the Turks in 1462 (bundan sonrası mafiş demek istiyor). Lesvos was liberated in 1912 (Balkan savaşı sonundaki oldu bitti olayı). After Asia Minor disaster (1922) many Greek refugees established themselves here.
Gemiden indiğimizde, liman çıkışında bekleyen iki çocuk elimize Türkçe bir kağıt parçası tutuşturmuştu. Bu broşürü "eski çarşı derneği" hazırlamış. Salvarli semtindeki sergi, hamam ve mağazaları tanıtan kağıdı akşam dönüş yolunda okuduk. Gideriz dedik ama buna da gidemedik. Çarşı 18:00'de kapanıyormuş! Kalenin etrafında arabayla turlayıp, şehrin liman dışındaki sahilini dolaştık. Kale fazla büyük değil. Beşyüzlü yıllarda Jüstinyen'in başladığı inşaatı 1373'te Cenevizliler bitirmiş. Şimdilerde içi kültürel etkinlikler için kullanılıyormuş. Önünde de güzel çamlık bölge ve bir halk plajı vardı. Kaleyi ve amfi tiyatroyu geçtikten sonra, bakımsız, köhne evler, konak kalıntıları önünden bir kaç km kuzeye doğru gidip geri döndük. Limanın arka taraflarındaki meşhur çarşı bölgesini (Ormos Ermon) başarıyla bulduk. Tahmin edeceğiniz gibi bütün dükkanlar kapalıydı. Yolun diğer ucunda Terapon kilisesi vardı. Önünden geçip tekrar sahil yoluna çıktık. Bir kafede oturmaya bile vaktimiz kalmadı. Biraz güvercin kovalayıp, gemimize döndük.
2 Ağustos 2011
Burası tanıtım kitapçıklarında en kısa yazılan, fakat gemilerin en uzun kaldıkları Yunan adası. Adını Apollo'nun torunu Mykons'tan almış. Kiklad (Cyclades) adalarından birisi, jet sosyetenin favorisi.
Salı günü sabah saat 08:00'de Mykonos limanındayız. Yarın sabah 5'e kadar burada kalacağız. Görülecek fazla birşey olduğundan değil, gece eğlencelerine bar sefalarına karışmak için. Liman kasabanın 3 km kadar dışında, yürüme mesafesinde. Ayrıca limandan otobüsler kalkıyor. Geminin servisiyle giderseniz 10 Euro, otobüsle giderseniz 1,60 ödüyorsunuz. Burası Bodrum'un bir başka türlüsü. Beyaz evler, mavi boyalı pencereler, her renkten begonviller, sardunyalar, dar ve karışık sokaklar, tepelerde yeldeğirmenleri ile oldukça aşina bir ortamdayız. Kendi nüfusu anca 9000 kişi kadar. Ama o kadar çok turist var ki, sokaklarda ilerlemek mümkün değil. Limanda bizimkinden başka 4 büyük gemi daha vardı. Kalabalığın bir sebebi de bu. Gemiler yaklaşık aynı zamanlarda yolcularını indiriyor. Sokaklarda yalnız insan olsa iyi. Bebek arabaları, kamyonetler, yük arabaları, ne ararsanız var. Kafeler, bar ve restoranlar cıvıl cıvıl insan dolu. Ada gündüz ailelere mahsus, geceleri kötü kızlara. Gece yarısına doğru ortalıktaki tipler yavaş yavaş değişiyor. En popüler mekanları "Paradise Beach". Geceyarısına doğru kasabanın arkalarından cennete (!) servis otobüsleri kalkıyor.
Adada fiyatlar biraz pahalı. Pahalı mücevher, incik boncuk satan yerler, resim galerileri, el işi sergileri "kalite satarız, paramızı da alırız" havalarında. Ayrıca burası jet sosyetenin (!) favori mekanı! Jet, ne demekse?
Mikonos'ta bizi çarmıha gerilmiş ahtapotlar karşıladı. Bu zavallılar için "ahtapot hakları mahkemeleri" kurulmalı! Doğada en fazla işkence edilen hayvanlar bunlar olsa gerek. Kimi kayalara çarpıyor, kimi güneşe asıyor! Thera'nın katırları hallerine şükretmeli. Ahtapotlar; (muhtemelen) yesinler de bu işkence bitsin diye inliyor. Vicdan denen şey balık hafızalıdır, genellikle azabı kısa sürer. Hepimizin aklından aynı şey geçti; gitsek de bir ahtapot yesek! Kasabada şöyle bir tur atıp, güzel bir restoran bulduk. Begonvillerin sardığı bir masada oturup, keyifle biralarımızı içtik. Sonra kasabanın arka sokaklarına daldık, biraz yüksekçe bir yerdeki yel değirmenine ulaştık. Rüzgardan uçmamaya çalışarak altımızdaki kasabayı seyrettik. Sonra kıyıya indik. Yolda Petrus ile tanıştık. Petrus bey, doğduğundan beri Mikonos sokaklarında dolaşan bir pelikan. Tek tek dükkanlara uğrayıp esnafla yarenlik ediyor. Favori mekanı sahildeki kafeler. O insanlara, insanlar ona alışmış. Gelen geçen başını okşuyor, ağzına birşeyler atıyor. Petrus adeta adanın maskotu olmuş. Her tarafta onun resimlerini ve biblolarını görmek mümkün. Biraz da Petrus'un arkasından yürüdükten sonra sahile, "Little Venice" denen yere geldik.
"Küçük Venedik" tanımına ancak "fifty-fifty" doğru derim. O da "little" kısmı için! 7-8 tane yalıya Venedik demek biraz fazla abartılı olmuş. Fakat abartısız, Mikonos'un en sevilen yeri burası. Bu evlerin 4-5 tanesinin altında kafeler var. Gece-gündüz insan kaynıyor. Belki onlar da kıyıya vuran dalgalarla ıslandıkça, bu oyuna kendilerini kaptırıp, "Venediğe gitmiş kadar olduk" diyorlardır. Halbuki ortada ne bir gondol var, ne de bir kilise. Mikonos'ta satılan kartpostalların çoğunda buranın fotoğrafı var. Sonra sahildeki yel değirmenleri, Petrus ve sokak fotoğrafları geliyor. Sokak taşları çok tipik bir şekilde boyanmış. Sokağa masa çıkaran her kafenin önünde oraya özel boyanmış bir alan var. Masalar bu sınırı aşmıyor. Yayaların geçtiği kısımlarda boyama şekli bundan biraz daha farklı. Farkı yaratan beyaz boyalarla çizilen dairelerin boyutları ve şekli. Karşıdan bakınca çok hoş ve estetik duruyor. Beyoğlu belediyesine duyurulur!
Küçük Venedik bizim de epeyce vakit geçirdiğimiz bir yer oldu. Gündüz "Veranda" kafenin alt katında, denize sıfır bir setin üzerinde biralarımızı yudumladık. Tuscer, Klimanjaro ve Mosi'den sonra Mythos'u da tatmış olduk (favorim Tuscer). Gecesinde dönüp dolaşıp gene aynı yere geldik. Biraz yana kayıp, "Sunset" barın sandalyelerinde demlendik. Gündüzden farkı kalabalığın ve müzik sesinin istiap haddinde oluşuyduSANTORİNİ (THERA)
3 Ağustos 2011
Santorini hakkında en çok yazılan Yunan adası. Başlı başına bir efsane! Adalar içinde en heyecan verici olan. Tarihteki ilk isimleri Kalliste (en güzel), Strongyle (yuvarlak olan) ve Thera olarak geçiyor. Thera'nın ne anlama geldiğini pek anlayamadım. Bazı Budist rahiplere verilen yüceltici bir san olduğuna dair bir şeyler okudum. Pek emin olamadım. Gerçekten buna benzer bir kelime kullanıyorlarsa, en azından Yunanca değildir. Ayrıca kelime Budistler için doğru olabilir, ama bir Ege adasına bu ismi vermek kimin aklına gelir? Derken, ne alaka diyeceksiniz, (geziden 3 ay sonra) Gümüşhane ili hakkında birşeyler okurken, burada daha önceleri (MÖ 700) İyonya'lıların yerleştiğini ve şehre Thera adını verdiklerini öğrendim (Haydaa!!). O kaynakta Thera'nın anlamı "gate, doorway" olarak yazılmış. Kapı, giriş yolu, geçit diye tercüme edilebilir. Kutsal Wiki kaynaklarında da aynı bilgi var. Yunanca yazılışı bile aynı (Θήρα)! Eğer bu bilgi doğruysa "nereye giriş? sorusu akla geliyor. Atlantis'e filan mı? Yoksa sadece şeklinden dolayı verilen bir isim mi? Görüyorsunuz ki bu sularda her şeyin arkasında bir gizem aramak mümkün. Mit, gizem, masal, palavra, artık size hangisi uyarsa... Uzatmadan (!) konumuza dönelim; Santorini adı 13. yüzyılda Saint Irene'ye atfen verilmiş. Ondokuzuncu yüzyıldan beri de resmi adı Thera. Fakat Santorini ismi daha popüler. Bizimkiler de adaya vaktiyle "Santoron" veya "Santurin" diyorlarmış.Thera'ya ilgim Marduk'la başladı. Feyza arkadaşımın kanıma girmesiyle okuduğum bu kitap bir anda başucu kitabım haline geldi. Arkasından (doğal olarak) Zecharia Sitchin amcaya merak sardım. O olmasaydı Halep ve Baalbeck gezilerim çok yavan geçecekti (Bakınız; Suriye ve Lübnan gezileri). Çoğu yerde kendimi frenlediğim halde, epeyce ukalalık yapma fırsatı buldum. Şimdi bakıyorum da gezilerimin akışı da Zecharia amcanınkine uymaya başlamış. Seyahatname 2010, 2011 derken "Dünya tarihçesi keşif seferleri" İlhan versiyonu yazılmaktaymış. Mısır ve Girit'e de uğradığıma göre, sırada Meksika ve Kudüs var demektir. Allah allah, taammüden seyahat mi ne? Belki de tanrılar öyle istedi. Malum, buralarda tanrıların parmak, pardon burun sokmadığı hiçbir olay yok.
Midilli anakaraya çok yakındı. Gözümüzün bir kenarı hep doğuya dönüktü. Denize yeni yeni alışıyorduk. Mikonos'u hep Bodrum'la kıyasladık. Sonra karayla ilgimiz koptu. Doğu-batı birbirine karıştı. Eski denizciler gibi güneş ve yıldızlarla baş başa kaldık. Gece kuzey yıldızı arkamızdaydı. Ortalık ışırken güneşe doğru döndük. Önümüzde bir yerde bir ada olmalıydı. Geçtiğimiz her adadan daha farklı bir ada. Adı Thera. Thera dışında herşey beynimin labirentlerinde kayboldu... Geminin baş tarafında, küpeşteye yaslanmış denize bakıyorum. Tanrı Hypnos'un düşleri sulardan yükselip etrafımı sarıyor. Zaman anlamını yitiriyor... Tarih henüz yazılmaya başlanmamış. Yıl 9000, belki de 10000. Binlerin önemi yok. İsa henüz doğmamış. Altımda, altımdaki suyun altında Atlantis var. Bildiğimden değil, o öyle demiş ya, Solon'un yalancısıyım. O da Mısırlı rahiplerin yalancısıymış. Dalgalar geminin burnundan ikiye bölünüp yavaşça arkaya doğru kayıyor. Zaman dalgalardan daha hızlı akıyor. Yıl 1450. 1500 de olabilir. İsa hala yok. İleride Thera'yı görüyorum. Sonra göremiyorum. Her taraf toz duman, gökten kül yağıyor. Thera patlıyor. Tanrılar gazaba gelmiş. Minos uygarlığı sizlere ömür. Tanrılar ne derse o olur! Uzakta Mısır, henüz Mısır değil, Kemet. Ama biz Mısır diyelim. Onlar da kendi tanrılarıyla bozuşmuş. Musa'nın tanrısı daha insaflı. Musa Mısır'dan çıkamazsa On emri kime verecek? Önümde dalgalar yükseliyor. Bunlar daha büyüyecek, büyüyüp tsunami olacak, Mısır'a kadar gidip Musa'yı kurtaracak! Gemi ilerliyor. Az önce çöken kratere girdik. Ortada bir ada oluştu. Tepesi hala tütüyor. Kraterde ilerliyoruz. Karşımızda dik bir yar var. neredeyse 1500 metre, dimdik bir uçurum. Arkası adanın çökmeden kurtulan parçası. Gemi kıyının 200 metre kadar açığında demirledi. Tam öğle üzeri. Biz uçurumun altındayız. Tepesinde, uçurumun tam tepesinde evler var. Beyaza boyanmış kübik evler, mavi kubbeli kiliseler, şapeller... Yıl 2011, Ağustos'un üçü... Santorini'deyiz.
Bizim turcular bu adayı gezdirmek için de adambaşı 60 Eu fiyat koymuşlar. Şöyle bir bakınca adanın her tarafı gözüküyor. Yürüyerek bile gezeriz deyip turcuları yolcu ettik. Bize gözdağı vermek için olsa gerek, yukarı çıkan merdivenlerin 400 basamak olup, ne kadar yorucu olduğunu, katırların bile zor çıktığını, teleferik kuyruğunun saatlerce bitmediğini anlattılar. Gerçekten de adaya yanaşırken bizden önce gelmiş 7-8 gemi daha görmüştük. Baş rehber (biraz yumuşak olur!) son koz olarak yollardaki katır pisliklerini ve kötü kokuları kullandı. Ne bunlar, ne de pisliğe basıp bir tarafımızı kırma ihtimali bizi caydırabildi. Tur almayacaktık. Gemiye filikalar yanaştı. Önce kadınlar ve çocuklar değil, 60 Eu ödeyenler bindi. Biz beleşçiler, sonraki filikalara bindirildik. Sonrası çok kolay oldu. Karaya çıktık. Hiç kuyruk yoktu. Teleferik hemen geldi. Kolayca bindik ve yükselmeye başladık. Üç dakika sonra Fira (Phira) kasabasının ortasındaydık. Bu sırada rehberler, muhtemelen, tur yolcularına bizim yollarda nasıl rezil olacağımızı anlatıyorlardı.
Evet, Santorini gerçekten güzel ve heyecan verici bir ada. Gidin ve Firon iskelesinden karaya çıkın. Athinios iskelesi ada merkezine uzak kalıyor. Merkeze uzak, fakat Akrotiri'ye yakın. Otobüs turları ve otomobil kiralayanlar için doğru seçim. Adayı tabanvayla keşfetmek isteyenler için (bunlar biz oluyoruz) hedef Firon iskelesi. İskelede turistik bir-iki basit dükkan, teleferik durağı ve insanları yukarıya taşımak için bekleyen katırlar var. Bence katırlara kıymayın. 400 basamak merdiveni katır sırtında çıkmanın hiçbir eğlencesi yok. 4 Eu verip teleferiğe binin. İneceğiniz yer kasabanın tam göbeği. Vaktiniz varsa hemen sağ taraftaki, uçuruma sarkmış kafede bir kahve için. Sonra aylak aylak etrafı dolaşın. Adanın en güneyinde, büyük patlamadan hatıra, Akrotiri kalıntıları var. Meraklısına not; burada geç neolitik dönem (MÖ 4000 filan) ve bronz çağı denen dönemden, ayrıca Minoan uygarlığından izler bulunmuş. Sonrası Pompei durumları... Zaten Atlantis mi? soruları bu bulgulardan sonra sorulmuş. Biz bu bölgeye gitmedik. Fira'yı 15-20 dakikada turlayıp kuzeye yöneldik. Sizde öyle yapın. Mutlaka, ama mutlaka kıyıdan kıyıdan (deniz değil, uçurum kıyısı!) kuzeye doğru yürüyün. İster fotoğraf çekin, ister kenardaki alçak duvarlara yaslanıp manzarayı seyredin. Ağır aksak yürüyüşle 20-30 dakika sonra Firostefani'ye geleceksiniz. Bir mola verme zamanı. Galini Kafe sizi bekliyor. Etrafta son derece pahalı oteller var. Biz akşama döneceğimiz için bizi ilgilendirmez, ama sizi ilgilendirebilir. Ben İkastikies diye bir yeri gözüme kestirdim. Neden derseniz, kapıdaki amblemini sevdim!
Kafede deminizi aldıktan sonra bir arka sokağa geçin. Birazdan otobüs gelecek. 1,60 Eu, ver elini Oia! 10 dakika sonra adanın en fotojenik köşesindesiniz. Hani şu her ada tanıtımında görülen, mavi kubbeli şapellerin olduğu yer. Burası adanın olmazsa olmazı. Dönüş vaktine kadar burada kalın. En az Japonlar kadar tadını çıkarın. Sonrası malum, artık öğrendiniz, aynı yoldan tornistan...
RODOS
4 Ağustos 2011Rodos'a doğru yol alırken kesin kararımı verdim. Limanda indikten sonra Rodos şehri dışında hiçbir yere gitmeyecektim. Ne araba kiralamak, ne müze, ne de uzun yürüyüşler... Turist gibi değil, emekli bir Rodos'lunun yaptığı gibi bir Rodos günü geçirecektim. Bunu açıkladığımda bizimkiler itiraz eder gibi oldu, hepsi o kadar. Limanda ayrıldık.
Şehrin etrafı surlarla çevrili. Romalılar, Makedonyalılar, araplar, persler, haçlılar, korsanlar derken adayı çiğnemeyen kalmamış. Kudüsten dönen tapınak şövalyeleri, bakmışlar ki her tarafa yakın, adayı mesken etmişler. Tevellüt 1300 filan. Birisinin aklına kale yaptırmak gelmiş. Ondan sonrası, Rodos'lulara göre "prosperity" dönemi. Sözlükte ne kadar karşılığı varsa hepsi bu döneme ait. Until 1522 when they succumbed to the Turks... Bu da şahsen Sülüman dönemi oluyor. Gerisini diziden izlersiniz. 
Bu tapınak şövalyesi adı pek havalı. Aslı "Kudüs'ün St John şövalyeleri". Malta şövalyeleri de bunların akrabaları. Adalılar halen bu şövalyelerin mirasını yiyor. Ben de o dönemi hikaye eden bir çizgi roman aldım. Zırh taşımaktan daha kolay! İşte şehri çevreleyen surlar bu mirasın en somut parçası. Limanın hemen yanı başındaki ilk kapıdan girdim. Kapının resmi adı "Panagias". Vatandaşa göre, ismi lazım değil "Bakire" kapısıymış. Sebebi biraz ileride kasabanın bakiresinin kilisesi (Virgin of the Burgh) olması. Önü turist kaynıyor. Kale içinde başka bir kale içi daha var. İçtekini Bizanslılar yapmış. İki surun arasında, güneşli bir günde, güneş tanrısı Helios'un şehrindeyim. Emekli bir Rodos'lu ne yapar? Suriçi tam ona göredir. Evi eski şehirde de olsa, surların dışındaki yeni kısımda da olsa, hayat surların içindedir. Arkadaşları da... Surları anca şöyle bir limanı gezeyim, "Colossus" yerine geri dönmüş mü bakayım diye geçer. Bakar ki heykelin kaidesi üzerinde geyik heykellerinden başka bir şey yok, geri döner. Eh, ne de olsa yedi harikadan biri, kontrol etmek lazım. Bu kontrol de ayda yılda bir ancak yapılır. Hakikaten var mıydı yok muydu, bu da ayrı konu. 
Emekli adamın rutini kahveye gitmektir. Evinden çıkar, değişiklik olsun diye her gün başka bir sokaktan geçip, bir meydan kahvesine gider oturur. Ben de öyle yaptım. Sokak arasındaki Minos kahvesi tenhaydı. Ömer'in fırınını, Pizanias taverna ve kafesini geçtim. Kafenin üstünü tamamen örten muhteşem "Fiscus" ağacını seyrettim. Soykırım anıtının bulunduğu meydana geldim. Kos ve Rodos yahudileri için "vah vah" deyip, kafelerde tanıdık birisi var mı diye baktım. Varsa da vazgeçtim. Devamlı anıta bakıp iç karartmaya gerek yok. Şaşkın turistleri görmek için Sofokleous Caddesini geçip Hipokrat meydanına gitmek, ya da Sokratous Caddesinden geçmek lazım. Burası vaktiyle rum, musevi ve türklerin birlikte yaşadığı Hora bölgesi. Sokrat'ın üst tarafında Süleymaniye camisi ve karşısında İslam kütüphanesi var. Buraya kadar gelince Şövalyeler caddesi ve Auvergne Sövalyeleri'nin sarayı da yakın ama her gün de gidilmez ya! Buraları turistlere daha çok uyar. Aşağısında da okumuş çocuklar için Arkeoloji müzesi var. Ben en çok Hipokrat meydanını ve ortasındaki baykuşlu çeşmeyi severim. En çok da çeşmeden su içen güvercinleri seyretmeyi...Jale'ler otobüsle güneydeki Lyndos'a kadar gidip akşama doğru, turşu şeklinde döndüler. Telefon kullanmaya gerek kalmadı. Döndüler ve önüme kadar geldiler. Ne de olsa Rodos'a gelen her turistin önünden geçtiği Felicita kafedeydim.
GİRİT
5 Ağustos 2011
İsimlerin sırası tarihini de (geriye doğru) özetliyor; Yunan Creta, Kriti, Osmanlı Girit, Venedik Candia, Doğu Roma Chandax, Chandakas, Arap Agritish veya Igritish, rabd al-handaq... Aslında, 130000 yıl öncesinden, paleolitik dönemden bile kalıntılar var. İsmi bilinnen en eski yer neolitik dönemden Knossos (MÖ 7.Yüzyıl). Sonra Minoan uygarlığı geliyor (MÖ 2700-1400). Sonra da Yunan anakarasından gelen Miken uygarlığı... Bu dönemde bilinen en eski Yunan yazı örnekleri Knossos'ta bulunmuş. Sonrası Romalılara kadar uzanıyor. Roma-bizans-arap-tekrar bizans-Venedik ve Osmanlı...
Gece boyuna batıya doğru seyredip, sabah Girit'e, başkent Iraklio'ya (Heraklion) yanaşacağız. Niyetimiz bir araba kiralayıp Retimnon'a (Resmo) gitmek, vakit kalırsa Hanya'ya geçmek, Hanya'yı Konya'yı görmek...
Bu arada Knossos güme gidecek. Derken Hanya da güme gitti. Vakti ayarlayamadık. Başka bir deyişle Resmo çok vaktimizi aldı. Daha da doğrusu Resmo'yu o kadar sevdik ki ayrılamadık. Resimlerine bakınca iki kasaba da birbirine oldukça benziyor. Bu beni biraz avuttu.
Girit, ne vesileyle hatırlamıyorum, hafızamda babamın anlattığı bir anekdotla yer etmiş. "Tirit, fetholundu Girit" Ada uzun yıllar fetholunamayınca padişahlardan kim varsa bir daha Girit ismini duymak istemediğini söylemiş. Birinci İbrahim de, deli ya, kim Girit derse kafası uçurula demiş. Bu arada leventler padişaha çaktırmadan adayı almışlar. Yıl 1645. Fakat kim haber verecek? Vezirleri bir korku almış. İçlerinden birisi ben söylerim demiş. Aşcıya tirit yemeği yaptırtmış. Padişah önüne gelen tirit'i çok sevmiş. Sever ya. Nedir bu yemek? diye sormuş. Vezir cevabı yapıştırmış; Tirit, fetholundu Girit! Aslında bu sırada Giritin tamamı Osmanlının değilmiş. Kandiye kalesi ancak 1669'da, İbrahim'in oğlu Avcı Mehmet zamanında, Köprülü Fazıl Ahmet paşa tarafından alınabilmiş. Bunu neden yazdım? Bu da Hanya-Konya meselesi ile ilgili!
Bu terim; ısrarla yapılmak istenen bir iş olumsuz sonuçlandığında, gördün işte, başına neler geldi anlamına kullanılan bir deyiş. "Hanyayı Konyayı gördün işte" gibi kullanılıyor. Konya ile Hanya'nın nasıl bir araya geldiği hakkında rivayet muhtelif. Birilerine göre Girit'in Hanya'sına ilk yerleşenler Konya'lı Bektaşiler. Laf bir şekilde onlardan türemiş. Birilerine göre de deyişte adı geçen Konya, aslında Kandiye, yani Heraklion şehri. Burada bana babamın anlattığı anekdotla bir kesişme var: Kandiye ve Hanya uzun uğraşlara rağmen alınmayınca, gördün mü sonunda hanyayı kandiyeyi, çok ısrar ettin bak başına neler geldi" anlamında kullanılmış. Bu şehirler Osmanlı zamanında sürgün mekanları olduğundan içinde biraz da tehdit unsuru taşımakta. Kelimeleri bu şekilde anlamlandırma çabası bana "hoşmerim" tatlısını hatırlattı. Yorumsuz...
...'ye yolculuk eden savaşcıların hikayesidir bu... Gelelim Knossos'a! Gelemediğimiz Knossos'a... Burası da bana Zecharia Sitchin amcamın emaneti. Bu amca Herakliondaki Kandia müzesine, savaşcılar, atlı arabalar ve fantastik varlıklar üzerinde uçan rokete benzer bir şeyi gösteren bir mührü aramaya gitmiş, bulamamış. Ona Atina'da olduğu söylenmiş. Aynı müzede Phaestos şehrinde bulunan bir disk sergilenmekte. Bu diskteki yazılar bilinmiyen bir dille yazılmış. MÖ 1700-1500'e tarihleniyor. Kile yazım şekli, o zamanlar kullanılan oyma veya çizme yöntemi değil, Gütenberg'in basma harf yöntemine benziyormuş. Araştırmacılar bu diskin başka bir yerden Girit'e geldiğine inanıyor. Fakat nereden gelmiş, hangi dille yazılmış, belli değil. Diskte dikkatini çeken, sorguçlu miğfer giyen bir savaşcı başı! Benzer şekil, eski Mısır'dada III Ramses zamanından kalan duvar resimlerinde ve Meksika'da, Chichen Itza'daki Maya kalıntılarında da varmış! Ayrıca Sitchin, Phaestos'taki kalıntılarda rastladığı bazı sembollerin, ne meşhur Lineer A ne de B yazılarına benzediğini, aksine Minoas uygarlığından önce, Sümerlerde kullanılan sembollere benzediğini iddia etmekte...
Heraklion'da arabamız bir Polo'ydu. Resmo'ya Ayşe'yle gidip Zeynep'le döndük. Çok düzgün, hafif inişli çıkışlı, güzel manzaralı, fazla kalabalık olmayan bir yol. Gene de Resmo'ya varışımız 2 saate yakın sürdü. Bizdekiler gibi, yeni yapılan kısımları karmakarışık, eski şehir merkezi çok güzel bir sahil kasabası. Küçük bir limanı, limanın kıyısında balıkçı lokantaları, ve geride eski şehir merkezi var. Biz turlardan önce vardığımız için fazla kalabalık değildi. Yedi kardeşin işlettiği güzel bir balıkçı lokantası bulduk (Seven brothers familiy cafe taverna). Ahtapot, kalamar, barbunya, mezeler, biraz da uzo ile keyifli bir yemek yedik. Özellikle kalamar müthişti. Ahtapot da barbunya da çok güzel hazırlanmış, Ayhan Sicimoğlu'na layık kıvamdaydı. Tabi bize de. Yemekten sonra kızlardan ayrılıp (yoksa onlar mı bizden ayrıldı?) kasabaya daldık. İçeri kısımlarda Castelo gibi güzel tavernalar, La Strada ve Avli (favorim) gibi zevkli oteller var. Bir kaç günlük Girit gezisinde kalınabilecek yerler. Venedik ve Türk evleri, Küçük Mustafa Pasa Camii, Veli Pasa Camii, Arimonti Çesmesi derken yarım saatte bitti. Tekrar limana döndük. Bizimle aynı zamanda kalyon taklidi bir turistik gemi de limana girdi. Taklit dediysem cidiye almayın. Kötü bir taklit. Fotoğraf filan derken vaktimiz doldu. Biraz da İraklion'da vakit geçirelim diye Resmo'dan ayrıldık.
Arabayı, söz verdiğimiz saatten biraz geç kalarak saat 7 gibi teslim ettik. 2 saat vaktimiz kalmıştı. Ana caddede bir yürüyüş, bir kafede soda molası ve aynı yoldan geriye dönüş. Geride bıraktığıma üzüldüğüm ikinci yer oldu Girit. Birincisi Midilli'ydi. Bunu güzellik açısından söylemiyorum. Görülmeye değer köşeleri açısından söylüyorum. Belki de bir sene sonra ayrıntıları unutur, Girit'i de gördüm, çok güzeldi der geçerim...ATİNA
6 Ağustos 2011
Cumartesi sabah Atina'dayız. Gezinin en sıkışık programı burada. Pire limanı yerine, çok kalabalık oluyor, liman işlemleri uzuyor diye, Lavrion limanında duracakmışız. Burası Atina'ya 70 km. mesafede bir liman şehri. Ne yapalım, etrafı da görürüz dedik (sanki başka bir şey yapabilir mişiz gibi..).
Otobüsler sabah sekiz gibi yola çıktı. 9'da Atina'daydık. Şehri şöyle boydan boya geçip Akropol'e yöneldik. Hemen hemen tüm binalar balkonlu, balkonlar çiçekli, hatta ağaçlı. terasları söylemeye gerek yok, ful yeşillik. Caddeler çok geniş değil ama yeterli, refüjler özellikle yeşil. Tramvay hatlarının çevresi bile yeşil. Hep aksi şeyler duyduğumuz halde, bizim ilk intibamız çok düzgün bir şehir olduğu şeklinde...
Zeus tapınağını dolanıp Akropole doğru yükseldik. Akropol, yukarıda olan demek. Attike ovasının ortasında 152 metre yüksekliğinde bir kayalık. MÖ 3000lerde bile üzerinde yerleşim varmış. Kolaylıkla anlaşılacağı gibi daha çok saraylar filan. Sonra Athena tapınağı yapılmış. Pers'ler buralara gelip tapınağı yıkınca Parthenon yapılmış. MÖ 480'lerden itibaren, Perikles zamanından başlayarak şimdi gördüğümüz hale gelmiş. Burası Athena'nın tapınağı ve Atina demokrasisinin sembolü. Eskiden orta yerinde fildişi ve altından yapılmış büyük bir Athena heykeli de varmış. Şimdi nerede olduğu bilinmiyor. Bizimkiler burayı önce cami sonra, hangi akla hizmet, cephanelik olarak kullanmışlar. 1687'de Venedikliler bombalamış. Tabii ki yıkıntıların vebali de bizim sırtımızda kalmış. Allahtan hırsız değiliz. Hırsızlık kısmı İngiliz tekelinde. İngilizler "yeriniz dar" diyerek, buradan götürdükleri eserleri geri vermiyormuş.
Akropole çıkmak zor olmadı. Kalabalığa karışıp herkesin gitttiği yere gittik. Parthenon'u dışarıdan seyrettik. Yine Athena için yapılan ikinci büyük tapınak Erekhtheion'u gördük. Rehberler buraya çok iyi çalışmışlar. Eski hali yeni hali, şöyleydi böyleydi derken iyice öğrendik. Bayrak direğinin altındaki platformdan aziz(!) Atina şehrini seyrettik. Japonların fotoğraf atraksiyonlarını izledik. Evde çalışırız diye kitaplarımızı da aldık ve geri döndük. Otobüslere giden yolda emekli bir Efsun askeriyle karşılaştım. Yukarıya çıkarken de görmüştüm ama fotoğraf çekmeye niyetlenince sırtını dönmüştü. Bu sefer 2 Euro'ya anlaştık. İki emekli asker olarak helalleştik. Bilseydim askerliklerimi giyerdim.
Otobüsten iki sefer daha indik. Birisi Stadyum'un önündeydi. Orada neden bu kadar vakit harcadığımızı hiçbirimiz anlamadık. Sonraki durak parlemento binasıydı. Binadan çok nöbet tutan, Efsun kıyafeti giymiş askerler ilgimizi çekti. Zavallı çocuk burnunu gıdıklıyan saçını bile çekemiyordu. Tekrar otobüse binip bir alttaki sokaktan geri döndük. Çok güzel binaların önünden geçtik. Bu sokakta mola vermek, stadyum molasından daha iyi olabilirdi. Sonra sahil yolundan ver elini Lavrion...
Limandan saat üçte hareket etmemiz gerekiyordu, fakat edemedik. Kaptana fırtına bilgisi gelmiş. Akşam 6'ya kadar limanda bekledik. Sonra denize açıldık. Hedef; İstanbul..
Özetle, gezimiz çok güzel geçti. Atina seferi dışında geminin rutin turlarını almamakla akıllılık etmişiz. Sadece Girit için aksini düşünüyorum. Yukarıda Girit'i yazarken bahsettiğim eksiklik duygusu zamanı iyi ayarlıyamadığımız için oldu. Rehberli tur bu bakımdan daha iyi olabilirdi. Dönüş yolu fırtına haberlerine rağmen sallantısız geçti. Havuzun etrafında keyifli dakikalar geçirdik. Sevgili gönülçelen'in doğum günü dansı gezinin unutulmaz anıları arasına girdi. Adam aslında göbekli, tombul bir Azeri vatandaş. Gönülçelen benim ona verdiğim isim. Kendini kaptırıp muhteşem bir Roman havası oynadı. Gönülçelen parçası onun favorisiydi, bizim de favorimiz oldu. Hergün akşam, saat altıya kadar herşey bedava diye bol bol bira içtik. Altıya bir dakika kala bira-votka ne bulursak yedekledik. Akşamüstleri kıç tarafında küpeşteye dayanıp saatlerce denizi seyrettik. Güneşin dalgaların üzerinden batışını izledik. Son gece Çanakkale'den karanlıkta geçtik. Anıtı görme şansımız olmadı. İstanbul'a girişimiz öğleyi buldu. Karaköy'e yanaşırken hepimiz hafifçe yorgun, fakat oldukça mutluyduk.
